30 czerwca Rada Gminy w Długosiodle podjęła uchwałę w sprawie ograniczenia zagrożeń dla ludzi, mienia i środowiska z użyciem pojazdów silnikowych dla celów rekreacyjnych. To próba wyjścia naprzeciw od dawna zgłaszanym przez mieszkańców problemom.
Problem narasta
W uzasadnieniu uchwały wskazano bowiem, że w ostatnich latach na terenie gminy narasta problem na styku ochrony przyrody, ochrony środowiska, łączący się z kwestią bezpieczeństwa, wynikający z działalności opartej na funkcjonowaniu nielegalnego toru motocrossowego na terenie m.in. Prabut, gdzie odbywa się eksploatacja kopalin (wydobycie piasku i żwiru). Quady i motocykle crossowe w celu dotarcia do toru poruszają się głównie drogami niepublicznymi, gruntowymi (polnymi, leśnymi). W uzasadnieniu uchwały zwrócono uwagę na negatywne oddziaływanie na środowisko, zagrożenie bezpieczeństwa, niszczenie lasów i dróg leśnych lub polnych, hałas, zanieczyszczenia powietrza i gleb, płoszenie zwierząt, niszczenie siedlisk, zwiększoną emisję spalin. W takiej sytuacji wiele norm może też zostać przekroczonych. Mieszkańcy skarżą się na dolegliwości z tym związane i powodujące rozstrój zdrowia.
Stałe kontrolowanie niemożliwe
Z drugiej strony podniesiono w uchwale, że ograniczeniem skutecznych działań samorządów w takich przypadkach są luki w prawie. Nie jest możliwe wprowadzenie np. zakazu ruchu na drogach innych niż publiczne, egzekwowanie zaś zakazu poruszania się po drogach leśnych pojazdami mechanicznymi (z wyłączeniem pojazdów ustawowo dopuszczonych do ruchu) leży wyłącznie w kompetencji służby leśnej i policji, lecz stałe kontrolowanie przez policję ruchu pojazdów w terenach otwartych jest wręcz niemożliwe.
- Jeden powoli jadący quad czy motocykl crossowy nie stanowi żadnego obciążenia ani zagrożenia dla środowiska, nie powoduje nadmiernych zanieczyszczeń ani hałasu. Jednak niezwykła, wciąż narastająca, masowość tego zjawiska powoduje uciążliwości i negatywne oddziaływania na jakość życia ludzi, ich zdrowie i poczucie bezpieczeństwa, co wywołuje zrozumiałe oczekiwania społeczności, aby najbliższe im organy administracji publicznej odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo zareagowały na te negatywne zjawiska, co jest dostatecznym argumentem na rzecz ograniczania tego rodzaju aktywności, poprzez wprowadzenie przepisów prawa lokalnego, mających na celu poprawę stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego - czytamy w uzasadnieniu uchwały.
Wolniej i dalej od zabudowań
Gmina zaproponowała w związku z tym regulacje, ograniczające uciążliwości związane z rekreacyjnym ruchem quadów i motocykli crossowych: zakaz poruszania pojazdami w odległości mniejszej niż 700 metrów od budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, zakaz poruszania w zgrupowaniach powyżej dwóch pojazdów w przypadku quadów lub motocykli crossowych, zakaz poruszania z prędkością większą niż 20 km/h, zakaz poruszania po polach, łąkach, pastwiskach i prywatnych drogach gruntowych bez zgody ich właściciela lub zarządcy.
Czytaj także: Gmina mówi STOP quadom. Nowe przepisy mają chronić mieszkańców i środowisko
Rada nie ma kompetencji
Ograniczenia te nie wejdą jednak w życie, gdyż wojewoda mazowiecki unieważnił uchwałę Rady Gminy, uznając ją za podjętą z rażącym naruszeniem prawa.
- Rada gminy nie ma kompetencji, by w drodze przepisów porządkowych rozszerzać lub precyzować zakazy ustanowione w aktach powszechnie obowiązujących - argumentuje wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski.
Wojewoda potwierdza, że gmina może wprowadzać przepisy porządkowe, ale tylko w ściśle określonych przypadkach, tzn. w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, a także jeżeli taki przepis uzupełniałby istniejącą lukę prawną.
- „Niezbędność” wprowadzenia przepisów porządkowych nie może się jednak sprowadzać do stwierdzenia, że obowiązujące regulacje prawne są - w ocenie gminy - niewystarczające lub też, co zostało podkreślone w uzasadnieniu uchwały, że zakazy (tu: wjazdu pojazdami mechanicznymi do lasu) są jedynie teoretyczne, a stałe kontrolowanie przez policję ruchu pojazdów na terenach otwartych jest wręcz niemożliwe. Powyższe wskazuje, że powodem wprowadzenia kwestionowanych postanowień była nie tyle luka w przepisach już obowiązujących, co niezadowolenie ze skuteczności i szybkości ich egzekwowania - wskazuje wojewoda.
Nie wiadomo, czy zakazy zadziałają
W jego ocenie nie sposób pominąć argumentu o braku wykazania, że określone w uchwale Rady Gminy Długosiodło zakazy zapewniają osiągnięcie zamierzonego celu lub że nie są przesadzone.
- W żaden sposób nie wyjaśniono: zasadności zachowania 700 m jako minimalnej odległości od budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, maksymalnej dozwolonej prędkości 20 km/h, relacji zagrożeń dla dóbr ustawowo chronionych w następstwie przejazdu po prywatnym gruncie - w zależności od uprzedniego uzyskania zezwolenia właściciela/ zarządcy lub też braku takiego zezwolenia, czy też relacji zagrożeń dla dóbr ustawowo chronionych w zależności od sposobu użytkowania pojazdów - rekreacyjnego lub innego, jeśli nie zostaną zachowane zakazy określone w uchwale - zarzuca wojewoda.
Zły tryb ogłoszenia
Organ nadzoru dostrzegł także sprzeczność uchwały z prawem z powodu niewłaściwego trybu wprowadzenia jej do obrotu prawnego.
- Choć publikacja w wojewódzkim dzienniku urzędowym w przypadku każdego aktu prawa miejscowego jest obligatoryjna, to wejście w życie przepisów porządkowych (a z takimi mamy do czynienia w tym przypadku - red.) uzależnione jest od innej formy ogłoszenia tj. ich obwieszczenia - zaznacza wojewoda. - W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że brak zachowania odpowiedniego trybu ogłoszenia aktu prawa miejscowego, od którego winno być uzależnione wejście aktu w życie, jest istotnym naruszeniem prawa, stanowiącym podstawę nawet do stwierdzenia nieważności aktu w całości. Akt taki nie może bowiem wywołać skutków prawnych w nich zamierzonych.
Odbijamy się od ściany
- Szanujemy to rozstrzygnięcie - mówi Ewa Karczewska, wicewójt gminy Długosiodło.
Przyznaje, że uchwała była próbą prawnego rozwiązania problemu od lat zgłaszanego przez mieszkańców.
- My nie chcemy zabraniać, chcemy tylko, że to odbywało się w jakichś ramach, na jasnych zasadach, z poszanowaniem innych. Próbowaliśmy różnych sposobów, odwoływaliśmy się do różnych instytucji, ale odbijamy się od ściany. Podejmując tę uchwałę, wzorowaliśmy się na rozwiązaniu przyjętym przez samorząd z południa Polski. Tamtą uchwałę także uchylił wojewoda, ale gmina odwołała się do sądu i wygrała. My nie składaliśmy odwołania do sądu.
