Gmina Rząśnik chce zrealizować zadanie polegające na rozbudowie drogi gminnej relacji Porządzie - Grądy Polewne. Rozbudowa miałaby polegać na utwardzeniu istniejącej drogi betonem asfaltowym. Długość rozbudowywanego odcinka ma wynosić ponad 4 km i szerokośc 5 m.
Czytaj także: Nie rozjechać Pulw!
Jako, że zadanie to należy do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, gdyż zlokalizowane jest częściowo na obszarze chronionym Natura 2000, samorząd musiał uzyskać uzgodnienie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, poprzedzone opracowaniem raportu oddziaływania na środowisko.
Braki w dokumentacji
- Z uwagi na położenie inwestycji w granicach form ochrony przyrody, w bezpośrednim sąsiedztwie korytarza ekologicznego, a także obowiązujące przepisy prawa, w tym w szczególności przepisy obowiązujące w stosunku do obszarów Natura 2000 i gatunków podlegających ochronie oraz funkcje, jakie pełnią ww. obszarowe formy ochrony przyrody w krajowym systemie obszarów chronionych, przed dopuszczeniem inwestycji do realizacji koniecznym było przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i sporządzenie raportu ooś. W toku niniejszego postępowania stwierdzono braki oraz niespójność informacji przedstawionych w materiale dowodowym sprawy, w zakresie informacji odnoszących się do elementów przyrodniczych obszaru. Wskazano m.in. że "inwentaryzację przyrodniczą z uwagi na krótki okres realizacji umowy przeprowadzono w miesiącu grudzień 2022 r. oraz styczeń 2023 r., czyli poza okresem aktywności płazów, gadów, owadów, poza okresem wegetacyjnym roślinności oraz okresem lęgowym ptaków”. Z powyższych względów raport ooś wymagał uzupełnienia - czytamy w decyzji Dyrektora Regionalnego.
Jednak także po uzupełnieniu raportu przez gminę, zostala ona negatywnie oceniona przez RDOŚ. Po wielu tygodniach oczekiwań, gmina Rząśnik otrzymała właśnie odmowę uzgodnieina inwestycji z uwagi na braki i rozbieżności w dokumentacji środowiskowej. Wskazane przez RDOŚ braki, które wpłynęły na negatywną ocenę raportu i całej inwestycji, dotyczyły m.in.
a) badań ornitofauny: wykonano zaledwie cztery kontrole terenowe i należy stwierdzić, iż inwentaryzacja ornitologiczna rozpoczęła się zbyt późno, żeby można było wykonać rzetelne rozpoznanie występowania kulika wielkiego, niezbędne do jednoznacznej oceny oddziaływania przedsięwzięcia.
b) badań botanicznych: w dokumentacji brak jest informacji na temat siedlisk przyrodniczych jakie występują w obszarze objętym inwentaryzacją oraz uprawdopodobnienia braku występowania tzw. naturowych siedlisk przyrodniczych.
c) badań herpetofauny: nie podano opisu, jakimi metodami przeprowadzono inwentaryzację tej grupy zwierząt. Dla wymienionych grup zwierząt wykonano jedynie trzy kontrole terenowe. Wzdłuż drogi biegną rowy melioracyjne, w których woda występuje cały rok z wyjątkiem najbardziej suchych okresów. W wykonanej inwentaryzacji płazów brakuje kontroli nastawionych na badanie migracji płazów w miesiącach: marzec, kwiecień, wrzesień. Wykonawca badań nie opisuje, czy korzystał z ciepłych i dżdżystych nocy, które są najlepsze do badań migracji, gdyż aktywność płazów w celu przemieszczenia się jest wtedy najwyższa. Rowy melioracyjne są środowiskiem bytowania i rozrodu płazów na Bagnie Pulwy. Ponadto w opracowaniu brakuje kontroli dla okresu rozrodczego w tym, kontroli nocnych, z nasłuchami godujących samców, które są bardzo efektywne, jeśli chodzi o wykrywalność płazów. Z uwagi na powyższe oraz brak szczegółowego rozpoznania terenu, należy założyć, że rozbudowa drogi może wpłynąć negatywnie na płazy i gady bytujące na terenie obszaru, w tym gatunki rzadkie objęte ochroną gatunkową.
Warto jednocześnie zauważyć, iż realizacja omawianego przedsięwzięcia tj. rozbudowa i zmiana nawierzchni drogi będzie skutkować zwiększoną intensywnością ruchu samochodowego oraz zwiększeniem prędkości poruszania się pojazdów. Pojazdy mechaniczne są istotną przyczyną śmiertelności płazów w okresie migracji. Dodatkowo, w trakcie robót budowlanych może dochodzić do nieumyślnego zabijania zwierząt w tym płazów, które pojawią się na terenie budowy. Wykonawca inwentaryzacji w opracowaniu nie porusza tych aspektów.
d) badań entomofauny: w przypadku owadów nie wykonano kontroli czerwcowych i lipcowych. Potencjalnie niektóre chronione gatunki motyli mogły zostać niewykryte ze względu na brak kontroli w okresach, kiedy są w stadium imago. W raporcie brak jest informacji o sprawdzaniu roślin żywicielski w celu poszukiwania jaj i gąsienic. Niniejsze wskazuje na pominięcie obserwacji motyli, których siedliskiem występowania/ żeru są użytki zielone (łąki, pastwiska). Nie dokonano zatem oceny oddziaływania inwestycji na tę grupę przedstawicieli entomofauny. Owady stanowią grupę, która w wyniku zwiększonego ruchu pojazdów notuje dużą śmiertelność. Z uwagi na powyższe oraz brak szczegółowego rozpoznania terenu, należy założyć, że rozbudowa drogi może wpłynąć negatywnie na owady bytujące na terenie obszaru, w tym gatunki rzadkie objęte ochroną gatunkową.
e) badań ichtiofauny: zgodnie z ogólnodostępnymi danymi, na terenie obszaru Natura 2000 występują cieki naturalne (Kanał z Pulw, Dopływ z Zambsk Kościelnych - bezpośrednio graniczący z terenem inwestycji), połączonych siecią rowów melioracyjnych, w których z dużym prawdopodobieństwem należy stwierdzić występowanie gatunków ryb. Materiał dowodowy wskazuje jedynie na prowadzenie obserwacji w kanale z Grodziczna, gdzie stwierdzono okresowe występowania słonecznicy Leucaspius delineatus. Nie wskazano jednak opisu zastosowanej metodyki, brak jest również wzmianki o próbach dokonania połowów (np. elektropołów) - które są najskuteczniejszą metodą badań składu gatunkowego ichtiofauny, czy też wywiadu środowiskowego. Z uwagi na powyższe oraz brak szczegółowego rozpoznania terenu, należy założyć, że rozbudowa drogi może wpłynąć negatywnie na ryby bytujące na terenie obszaru, w tym gatunki rzadkie, objęte ochroną gatunkową.
f) badań teriofauny: w przedłożonym opracowaniu nie przedstawiono metodyki prowadzonych badań w przypadku ssaków. Podczas badań wykazano trzy pospolite gatunki ssaków z czego jeden chroniony (kret europejski Talpa europaea). Mając na uwadze wielkość terenu objętego zamierzeniem i zróżnicowanie biotopów występujących w jego obrębie mało prawdopodobne wydaje się, aby w granicach badanego terenu nie wykazano żadnego gatunku należącego do rzędu drapieżnych czy gryzoni. Nie przedstawiono rozpoznania występowania nietoperzy szczególnie w miejscach wycinki drzew. Z uwagi na powyższe oraz brak szczegółowego rozpoznania terenu, należy założyć, że rozbudowa drogi może wpłynąć negatywnie na ssaki bytujące na terenie obszaru, w tym gatunki objęte ochroną gatunkową.
h) w odniesieniu do lokalnych korytarzy migracji: w raporcie nie przedstawiono dowodów na to, że realizacja inwestycji nie przyczyni się do przerwania lokalnych korytarzy migracji małych i średnich ssaków, jak i płazów. Koszty przyrodnicze kolizji to przede wszystkim zmniejszenie liczebności lokalnych populacji wielu gatunków zwierząt. Po dokonanej, szczegółowej analizy raportu ooś i jego uzupełnieniu stwierdzono możliwość wystąpienia znacząco negatywnego oddziaływania inwestycji na co najmniej 1 przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 Bagno Pulwy PLB140015 - kulika wielkiego Numenius arquata.
"Będzie skutkować zwiększeniem natężenia ruchu"
Jak czytamy w decyzji RDOŚ, na szczególną uwagę zasługuje ochrona stanowisk lęgowych i siedlisk żerowiskowych kulka wielkiego. Kulik w Polsce jest gatunkiem ściśle chronionym, wymienionym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek wysokiego ryzyka, narażony na wyginięcie.
- Po przeanalizowaniu map z terenami ochrony siedlisk dla kulika wielkiego i derkacza oraz zakresem inwestycji stwierdzono, że planowana inwestycja w wariancie Inwestora nie będzie negatywnie oddziaływać na wskazane siedliska. Inwestycja będzie realizowana po obecnym śladzie drogowym”. Oddziaływanie w zapisach tabelarycznych określono jako „potencjalne”. Powyższe nie zostało poparte szczegółowymi analizami, obliczeniami czy pomiarami. Odstąpiono również od szeroko zakrojonego przedstawienia analizy oceny wpływu, popartej niebudzącymi wątpliwości argumentami. Nie przeanalizowano emisji hałasu, która powstanie na skutek użytkowania drogi oraz zwiększenia śmiertelności na skutek dużego ruchu pojazdów na nowo powstałej drodze, czy też opuszczenia rewirów lęgowych. W ocenie oddziaływania nie wzięto także pod uwagę oddziaływania skumulowanego oraz realnego zagrożenia wynikającego z dużego prawdopodobieństwa stanowienia przez planowaną drogę dojazdu do drogi krajowej S8 (w tym potencjalnie także pojazdów o dużym tonażu), stanowiąc łącznik od nowo powstającego mostu na rzece Narew (aktualnie procedowane kolejne odcinki dróg, które będą podlegały modernizacji i rozbudowie, aby docelowo poprowadzić ruch z mostu na Narwi do Wyszkowa). Autor raportu ooś ogranicza się w tym zakresie jedynie do stwierdzenia, że „po realizacji inwestycji nie przewiduje się, aby ruch na drodze nagle zwiększył się o ruch, który występuje aktualnie. Droga nie będzie stanowić atrakcyjnego łącznika, skrótu drogowego, który powodowałby nagły wzrost natężenia ruchu, a tym samym natężenia hałasu. Po realizacji inwestycji przebudowy drogi pomiędzy relacji Porządzie - Grądy Polewne nadal będzie istniał odcinek drogi szutrowej pomiędzy miejscowością Grądy Polewne - Grodziczno” - czytamy w decyzji RDOŚ.
RDOŚ ma w tej sprawie odmienne zdanie:
- Odcinek drogi bez nawierzchni bitumicznej, po realizacji planowanej inwestycji, wynosiłby w około 1,5 km. Niniejsze wskazuje na występowanie realnej alternatywy dojazdu od ww. przeprawy mostowej do trasy S8 z wykorzystaniem planowanej inwestycji (około 14 km), względem obecnie dostępnych tras (około 17 km). W wyniku asfaltowania krótszych odcinków dróg lokalnych tworzy się sieć dróg o lepszej jakości i przepustowości co będzie skutkować zwiększeniem się natężenia ruchu pojazdów w okolicy, zwiększeniem emisji hałasu i zanieczyszczeń do powietrza, gleby, wody - pisze w swojej decyzji.
Jak dodaje, za realizacją planowanej inwestycji nie przemawiają konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym (zgodnie z raportem ooś droga ma mieć charakter lokalny, a także w ocenie organu w sprawie występują rozwiązania alternatywne - obecnie istnieje możliwość przejazdu istniejącym ciągiem komunikacyjnym, istnieje możliwość modernizacji drogi bez konieczności zmiany nawierzchni i budowy systemu odwadniającego).
"Dla mnie niezbyt merytoryczne"
Wójt gminy Rząśnik ma odmienne zdanie w tej sprawie i - jak mówi - nie zamierza odpuścić w tej sprawie.
- Dla mnie to uzasadnienie jest niezbyt merytoryczne, ale niestety nie podlega odwołaniu czy zażaleniu - mówi Paweł Kołodziejski.
Zamierza walczyć o możliwość realizacji drogi asfaltowej przez Pulwy.
- Mieszkańcy mi nie pozwolą odpuścić - mówi. - Ludzie tam żyją, chcą godnie funkcjonować. Nie mogą korzystać z takich dóbr jak place zabaw, boisko, skatepark, to chcą uczestniczyć w innych dobrach, które oferuje budżet gminy i trzeba to też uszanować. To jest 5 metrów drogi w porównaniu do tysięcy hektarów Pulw. Mały wycinek. Nie pozostawimy tego tak, bo to nie zasługuje, że tak zostawić - mówi Paweł Kołodziejski.
Wójt zamierza wszcząć nową procedurę, a w ostateczności skierować sprawę na drogę sądową. Gmina aktualnie jest gotowa do rozpoczęcia inwestycji, która miała zostać wykonana (w dwóch etapach) do połowy 2025 roku. Ma dofinansowanie, rozstrzygnęła przetarg, ma umowę z wykonawcą i czekała tylko na uzgodnienie z RDOŚ. Brak uzgodnienia uniemożliwia aktualnie przystąpienie do rozpoczęcia inwestycji. W pierwszej kolejności gmina zamierza wystąpić o przedłużenie terminu wykorzystania dotacji z programu Polski Ład, z którego pozyskała dofinansowanie na to zadanie. A o dalszych krokach zdecydują prawnicy.
- Sąd to ostateczność, gdy nie będzie zrozumienia dla tej sprawy - mówi Paweł Kołodziejski.
Fot. Bartłomiej Adler
