- Mamy w Warszawie Kolumnę Zygmunta - pierwszy świecki pomnik w Polsce. Wyobraźmy sobie, że w innej części miasta odnajdują się fragmenty drugiej Kolumny - może nie Zygmunta, ale jej fundatora Władysława IV Wazy. Wyobraźmy sobie, z jakim ten fakt spotyka się społecznym zainteresowaniem. Jakie poruszenie społeczne by to wywołało - z pewnością obiekt ozdobiłby któryś z placów, parków. My nie musimy sobie wyobrażać, bo mamy taką perłę historyczną Wyszkowa - mówił Adam Grześkiewicz, przewodniczący Społecznego Komitetu Odbudowy Drugiego Obelisku Wazów.
Na terenie parafii św. Idziego w Wyszkowie został znaleziony drugi, zachowany w 50 proc. obelisk Wazów podobny do tego, który dobrze znamy z ulicy 3 Maja. Ten pierwszy, pochodzący najprawdopodobniej z 1655 roku, przetrwał zawieruchy dziejowe i jest symbolem Wyszkowa. Taką rangę Komitet chciałby nadać także bliźniaczemu Obeliskowi, który pierwotnie usytuowany był na terenie parafii św. Idziego.
- Ten obiekt, Obelisk Wazów przy ul. 3 Maja, bardzo nam spowszedniał, wtopił się w krajobraz. Jesteśmy z nim na tyle zaznajomieni, że nie wzbudza w nas specjalnego wrażenia. Ale ten niepozorny obiekt naszej codzienności, oprócz tego, że jest unikatowym obiektem historycznym dla Wyszkowa, okolic, dla Mazowsza, jak też całej Polski, to obiekt datowany na drugi, trzeci świecki pomnik w kraju. Gdy archiwa stały się bardziej dostępne niż kiedyś, okazało się, że istnieje szereg artykułów, które przynoszą nam dowód na potwierdzenie, że obelisków było więcej. Kilka takich obiektów, określonych jako zrealizowane, powstało około daty 1655 roku - mówił przedstawiciel Komitetu Piotr Płochocki, przytaczając cytaty z historycznych wydawnictw potwierdzające istnienie drugiego obelisku w Wyszkowie.
Pytanie, co powinniśmy dalej z tym zrobić? W październiku ubiegłego roku zawiązał się Społeczny Komitet Odbudowy Drugiego Obelisku Wazów w Wyszkowie.
- Otoczyć opieką w sposób możliwie zorganizowany ten jeden z najstarszych i cenniejszych zabytków Wyszkowa. W tym celu powołaliśmy Komitet, którego zadaniem jest doprowadzenie do odbudowy i wyeksponowanie w miejscu godnym, możliwie najbliżej pierwotnej lokalizacji - mówiła o społecznej inicjatywie Alicja Staszkiewicz.
- Celem naszego komitetu jest odbudowa obelisku, co nie znaczy, że sami chcemy to zrobić. Ten temat powinien zainteresować i zaangażować szersze kręgi społeczeństwa wyszkowskiego. Powinien być wyeksponowany tak jak na to zasługuje obiekt z XVII wieku - bo to jest unikat w skali nie tylko Polski - podkreślał Adam Grześkiewicz.
Staraniem Komitetu obiekt został wydobyty z ziemi, przeniesiony i odpowiednio zabezpieczony w chronionym miejscu. Prowadząc swoją aktywność, Komitet odbył już wstępne rozmowy z proboszczem parafii św. Idziego, która jest właścicielem pozostałości obelisku, a także z władzami miasta na temat przyszłej formuły prawnej obiektu. Przeprowadzono także wstępne konsultacje z historykami i konserwatorami zabytków, którzy potwierdzili autentyczność drugiego obelisku. Architekt Małgorzata Bajowska z Komitetu wykonała model 3D obelisku.
- Dla pobudzenia wyobraźni mieszkańców, jak obelisk mógł i jak mógłby wyglądać. Model 3D pokazuje, jakie elementy mamy, a jakie należy odtworzyć - mówiła.
- Mówimy o bogatej przeszłości, ale przeszłość jest tylko przeszłością. Wiemy, co zrobiliśmy do tej pory. Zrobiliśmy to, co było w zasięgu naszych skromnych możliwości. Grono komitetu to nie są przypadkowe osoby. To przede wszystkim pasjonaci historii. Wiedza architektoniczna, geodezyjna, historyczna, marketingowa, prawna, czyli to, czego potrzebujemy, by projekt nabrał rumieńców, to reprezentujemy i posiadamy. Najmniej posiadamy środków finansowych, które będą potrzebne. Kwestią otwartą jest przyszłość - co dalej z tym projektem - i z tą kwestią do Państwa przychodzimy. Chcemy Państwa zainteresować. To jest doskonałe zadania, aby zjednoczyć społeczeństwo lokalne wokół ponadczasowego dzieła - mówił do radnych Adam Grześkiewicz.
- Wiadomo o co chodzi, że komitet powstał, aby odbudować drugi obelisk Wazów. W sensie prawnym to zabytek, który podlega ochronie konserwatorskiej, nie jest. To muszą poprzedzić procedury i wpisanie do ewidencji zabytków - mówił przewodniczący komisji Wojciech Rojek.
Na dziś tak, ale wpisanie obiektu do rejestru zabytków będzie jednym z kolejnych etapów podejmowanych działań. Jednak wystąpić o to może właściciel zabytku lub użytkownik wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek.
- Ksiądz dziekan czuje się absolutnie właścicielem tych elementów. Obiekt stał na terenach kościelnych i parafia jest właścicielem i to chyba nie najgorzej - mówił burmistrz Grzegorz Nowosielski.
W dalszym etapie prowadzone mają być rozmowy na temat uregulowania stanu prawnego, co pozwoli objąć obiekt ochroną konserwatorską. Konieczne są także ekspertyzy konserwatorskie i projekt budowlany oraz kosztorys prac. W zależności od wybranej lokalizacji dla umiejscowienia obelisku, będą wymagane inne prace. Lokalizacja nie została na ten moment ostatecznie wybrana, ale są pierwsze pomysły.
- Musi to być lokalizacja, na jaką ten obiekt zasługuje - podkreślali przedstawiciele Komitetu.
Radni pytali o koszty przedsięwzięcia.
- Na dziś byłbym ostrożny w szacowaniu kosztów, bo mamy za mało informacji - mówił Adam Grześkiewicz. - Jeśli potraktujemy to jako inwestycję, inwestycję w miasto, w kulturę, w budowę tożsamości historycznej, wartość niematerialna, związana z sentymentami, że wyszkowianie mogą być dumni, iż taki obiekt powstał ale też, że przyczynili się do jego odbudowy - tę wartość liczmy razy dziesięć.
Przewodniczący Komitetu zapewnił także, że jednym z celów grupy, jest przeprowadzenie publicznej zbiórki pieniędzy na odbudowę obelisku.
- Jeśli chodzi o finanse, jestem optymistą. Pozyskujemy środki na obiekty, których nawet nie jesteśmy właścicielem. Po wpisaniu do ewidencji zabytków jest możliwość pozyskania dofinansowania. Złożenie tych finansów nie jest niemożliwe - mówił burmistrz. - Wiele obiektów w naszym mieście zostało sfinansowanych z takich publicznych zbiórek. Większą wartością jest właśnie społeczna akcja zbierania środków, a samorząd będzie wspierał.
Na początek burmistrz zadeklarował zbiórkę w gronie samorządowym na pierwsze wydatki związane z opracowaniem wstępnej dokumentacji potwierdzającej historyczną wartość zabezpieczonych elementów obelisku. Najważniejsze, że na tym etapie wszyscy są przekonani co do słuszności podjętej przez Komitet inicjatywy.
N/z Model 3D ilustrujący zachowane i brakujące elementy drugiego obelisku
